قبل از پرداختن به مقوله مقاوم سازی و تقویت چشمه اتصال سازه های بتنی، توضیحی در خصوص معرفی چشمه اتصال و نقش و عملکرد آن در سازه خواهیم داد . کلا چشمه اتصال آن بخش از سازه می باشد که محل اتصال تیر به ستون می باشد . حال این بخش می تواند در یک سازه فولادی باشد یا در سازه بتنی . چشمه اتصال در سازه فولادی که همان محل اتصال تیر فولادی به ستون فولادی می باشد ، یک نوع اتصال گیردار و صلب بوده و لنگرهای ناشی از بارهای وارده به تیر به ستون در این ناحیه وارد می گردد و بدلیل نقش تکیه گاهی که تیرها و سقف در محل چشمه اتصال نسبت به ستون خواهند داشت لنگرهای موجود در ستون نیز به این ناحیه منتقل میگردد. 

این نیروها و تلاشها شامل برش و پیچش نیز گردیده و می توان گفت که در چشمه اتصال نیروهای برشی موجود در تیرها و ستونها نیز ماکزیمم می باشد . همچنین نیروی محوری ستون هم طبیعتاً از چشمه اتصال عبور خواهد کرد . با این توصیف می توان متوجه شد که چشمه اتصال محل تجمیع و تلاقی کلیه نیروها و تلاشهای بوجود آمده در سازه بوده و تنش‌های بوجود آمده ناشی از بارها و نیروها در چشمه های اتصال معمولا ماکزیمم می باشند . 
بنابراین چشمه اتصال نقش بسیار مهمی در عملکرد و توانایی سازه جهت مقابله با نیروهای وارده بر آن داشته و چنانچه ضعفی در چشمه اتصال وجود داشته باشد ، هرقدر که دیگر المانهای سازه قوی باشند و بتوانند نقش خود را بخوبی ایفا نمایند ، چنانچه چشمه اتصال ضعیف بوده و بخوبی طراحی و اجرا نشده باشد ، سازه نخواهد توانست در برابر بارهای وارده مخصوصاً نیروی زلزله مقاومت نماید . 
البته مجددا یادآوری می گردد که اهمیت چشمه اتصال در خصوص اتصالات گیردار و صلب می باشد و شامل اتصالات ساده و مفصلی اسکلت فولادی نمی شود . حال چنانچه این چشمه اتصال دارای ضعف چه در طراحی و چه در اجرا باشد بدلیل اهمیت بالای آن باید بهسازی و تقویت گردد و به هیچ‌وجه قابل اغماض نمی باشد . 

تفاوت مقاوم سازی و تقویت چشمه اتصال سازه های بتنی با فولادی

بحث مقاوم سازی و تقویت چشمه اتصال در سازه فولادی با بتنی بسیار متفاوت بوده و علت تقویت چشمه اتصال نیز در روش تقویت آن اهمیت دارد . در بحث سازه های فولادی و مقاوم سازی و تقویت چشمه اتصال مربوطه بیشتر به ورقهای پیوستگی مرتبط بوده و بیشتر عدم اجرای ورق پیوستگی و یا ضعف موجود در اجرای آن باعث مقاوم سازی و تقویت آن می باشد. 
اما برعکس چشمه های اتصال در سازه های بتنی مشکلات متعددی دارند . بطور مثال ضعیف بودن مقاومت فشاری بتن موجود در چشمه اتصال می تواند عامل بسیار مهمی در نیاز به تقویت و مقاوم سازی آن باشد . همچنین عدم اجرای خاموت های ویژه ستون در داخل چشمه اتصال و یا عدم اجرای صحیح طول گیرداری و خم میل‌گردهای طولی تیرها می تواند عاملی جهت تقویت و مقاوم سازی چشمه اتصال در سازه های بتنی باشد . جهت تقویت و مقاوم سازی چشمه های اتصال در سازه های فولادی همانطور که گفته شد عمده ترین عامل عدم اجرای ورقهای فولادی پیوستگی و یا ضعف در اجرای صحیح آن می باشد. جهت رفع معضل فوق و تامین ورقهای پیوستگی اجرا نشده می توان با طراحی و تعبیه ورقهایی قیچی شکل در بخش خارجی ستون ، چشمه اتصال فوق را مقاوم سازی و تقویت نمود. 
البته این موضوع در خصوص ستونهای مربع شکل و اصطلاحاً باکس شکل که دسترسی به داخل قوطی فولادی چشمه اتصال امکان ندارد مصداق داشته و چنانچه ستون فلزی مورد بررسی بصورت H باشد بدلیل امکان دسترسی به جان ستون و بسته نبودن چشمه اتصال براحتی می توان ورق پیوستگی اجرا نشده را نصب نموده  یا ضعف موجود در ورق پیوستگی را رفع نمود.

اما مقاوم سازی و تقویت چشمه اتصال در یک سازه بتنی بسیار متفاوت می باشد. چنانچه ضعف موجود در چشمه اتصال ناشی از مقاومت پایین بتن باشد و مقاومت فشاری خواسته شده تفاوت بسیار زیادی با مقاومت موجود نداشته باشد, می توان با استفاده از الیاف FRP و در نظر گرفتن متد مناسب چشمه اتصال را تقویت نمود.  
بدین منظور تیرها و ستونهای منتهی به چشمه اتصال فوق به طول تقریبی ۱ متر می بایست با الیاف FRP تقویت گردد . این تقویت هم باید در راستای طولی و هم بصورت دور پیچ صورت گیرد . چنانچه مقاومت فشاری بتن در چشمه اتصال بسیار پایین باشد ، احتمال دارد که استفاده از الیاف FRP جوابگو نباشد . 
بدین منظور باید از روشهای دیگری جهت تقویت و مقاوم سازی چشمه اتصال فوق مانند ژاکت فولادی استفاده نمود . کلا بنظر نگارنده استفاده از ژاکت فولادی جهت تقویت و مقاوم سازی چشمه های اتصال بتنی بسیار بهتر و کارآمدتر می باشد . در خصوص چشمه های اتصال با مقاومت فشاری بتن بسیار پایین تخلیه بتن ناحیه مذکور نیز توصیه میگردد و می تواند یکی از روش های مقاوم سازی و تقویت چشمه اتصال باشد .
 البته این روش بسیار خطرناک بوده و متناسب با تعداد طبقات سازه قرار گرفته بر روی چشمه اتصال فوق و میزان میل‌گردهای بکار رفته در تیرها و ستونها در چشمه اتصال و وجود یا عدم وجود خاموت های ویژه داخل چشمه اتصال در انتخاب این روش موثر می باشد. 
در خصوص تقویت و مقاوم سازی چشمه های اتصال بتنی بدلیل عدم اجرای خاموت های ویژه در ناحیه چشم اتصال ، استفاده از الیاف FRP موثر بوده و با روش دورپیچ کردن الیاف FRP و محصور کردن چشمه اتصال می توان آنرا تقویت نمود . چنانچه نیاز به تقویت و مقاوم سازی چشمه اتصال به دلیل عدم تامین طول گیرداری و یا قلاب مهار میل‌گردهای طولی تیرها در چشمه اتصال باشد . می توان با کاشت میلگرد و یا رادهای فولادی و نصب ورقهای فولادی در وجوه چشمه اتصال معضل بوجود آمده را رفع نمود . 

سخن پایانی در مورد مقاوم سازی و تقویت چشمه اتصال سازه های بتنی

مقاوم سازی و تقویت چشمه اتصال سازه های بتنی، بدلیل اینکه در کشور ما اکثر ساختمانهایی که ساخته می شوند به یکدیگر چسبیده بوده و فقط با درز انقطاع از هم فاصله دارند ، تقویت و مقاوم سازی چشمه های اتصالی که در مجاورت ملک همسایه وجود دارد بسیار مشکل بوده و بدلیل عدم دسترسی به وجه مجاور درز انقطاع نیاز به طراحی خاص و صرف تمهیدات ویژه ای می باشد و اینگونه چشمه های اتصال را نمی توان براحتی تقویت و مقاوم سازی نمود .