بتن از مهم‌ترین بخش‌های هر پروژه ساختمانی و عمرانی به شمار می‌آید و کیفیت آن تاثیر زیادی در ساختار کلی سازه خواهد داشت. برای اطمینان از کیفیت بتن، آزمایشاتی قبل و بعد از بتن ریزی صورت می‌گیرد. عملیات کرگیری بتن بعد از اجرای بتن ریزی در قسمت‌های مشخصی صورت می‌گیرد که هدف عمده آن نمونه گیری از بتن مورد نظر است.

کرگیری بتن چیست؟
کرگیری بتن در واقع به عمل جدا کردن قسمتی از میانه یک مقطع گفته می شود که در مهندسی عمران برای مقاطع متفاوتی از جمله مقاطع بتنی و آسفالتی مورد استفاده قرار می گیرد. برش‌های دایره ای شکل در دیوارها و دال‌ها، کرگیری بتن نام دارد که ممکن است به دلایل متفاوتی صورت گیرد. برای ایجاد بازشو در دیوارها و دال‌ها بنا به دلایلی از جمله عبور لوله‌ها، کابل‌های برق و تلفن و دیگر تجهیزات مورد نظر معمولا به برش‌های دایره ای  شکل در محل‌های مشخص نیاز می‌باشد.

ایجاد این بازشوها برای لوله‌ها و سیم‌ها نیاز به سطوح بدون گرد و غبار و تمیزی دارند، که در گذر زمان به تجهیزات عبوری آسیبی وارد نکنند. برای محدود کردن لرزش‌ها نیز باید دقت بیشتری داشت. گاها کرگیری بتن در ساختمان‌هایی انجام می‌شود که تجهیزات حساس در آن‌ها نصب شده اند.

همچنین برای بازرسی و تحلیل وضعیت بتن موجود نیز می‌توان از کرگیری استفاده کرد. کرگیری از سطحی که در مورد آن تردید وجود دارد، امکان انجام آزمایش مقاومت فشاری را نیز می‌دهد. همینطور  زمانی که در مورد لایه‌های زیر سطح، بازرسی صورت می‌گیرد، اغلب استفاده از کرگیری بتن در جهت بازیابی نمونه‌های سنگی لازم می باشد. بازرسی کامل از خواص سنگ زیر یک سازه مشخص، تقریبا همیشه یک الزام برای تحلیل فونداسیون می باشد.

کٌرگیری چیست ؟
از موارد مهم استفاده از كرگيري سوراخ کاری با دریل مغزه گیر بتن، ايجاد سوراخ در بتن در هر قطر و ضخامت براي عبور از كابل هاي برق، لوله هاي آب و گاز، تأسيسات ساختماني و... مي باشد. كرگيري  جهت ايجاد سوراخ هاي دايره اي در بتن مسلح، پيش ساخته، آسفالت، آجر، بلوك سيماني، مصالح ساختمانی استفاده ميگردد.

همچنين مي توان در مناطق و مكان هايي كه قابلیت دسترسي جهت استفاده از تجهيزات ديگر برش بتن نمي باشد، با استفاده از ايجاد كرهاي پيوسته شکل های مد نظر را ايجاد کرد. اين امكان نیز وجود دارد كه در كف خيابان، پياده رو، ديوار ها، سقف، كف ساختمان ها و حتي بر روي سطوح لغزنده عمليات سوراخ كاري انجام شود.

هدف کرگیری بتن چیست؟
در هر پروژه‌ای که در آن سازه های بتنی به کار رفته باشند، به تیم و ابزار مورد نیاز خود برای کرگیری بتن نیاز خواهیم داشت. کرگیری بتن شامل ایجاد حفره هایی کاملا صاف و صیقلی بر روی دیوارها، زمین و سقف است. از این حفره ها در سازه برای اهدافی مانند عبور خطوط و سیم تلفن، لوله کشی، داکت لوله، اجرای سیستم اطفای حریق و ... استفاده می شود.

هم چنین گاهی نیاز است تا قطعه‌ای از بتن جهت آزمایش برای تعیین خصوصیات متفاوت آن از بتن خارج شود که این کار هم به وسیله‌ی کرگیری بتن صورت می گیرد و به کل این پروسه آزمایشی و یا تست مغزه گیری بتن گفته می شود.

در بعضی پروژه ها احتیاج داریم تا بر روی قسمتی از بتن آزمایش انجام بشود و این آزمایش در محل قرار گیری سازه‌ ی بتن نمی تواند به درستی صورت گیرد. بنابراین  باید قطعه‌ای از بتن جدا شده و به آزمایشگاه بتن برده شود تا آزمایش کرگیری بتن بر روی آن انجام شود.

در چنین شرایطی است که احتیاج می باشد تا به وسیله‌ی کرگیری بتن، قطعه‌ ای استوانه ‌ای شکل از بتن خارج شود و به آزمایشگاه تحویل داده شود تا در آن جا بتوان با آزمایش بر روی آن، به ویژگی های متفاوت کیفی و کمی آن دست پیدا کرد.

باید ها و نباید های مغزه گیری (کرگیری)

• آزمونه های دارای میلگرد نباید برای آزمایش مقاومت فشاری، خمشی و کششی استفاده گردد.
• کرگیری می بایست  عمود بر سطح دور از محل اتصال و درزها یا لبه های نمایان عضو بتنی صورت گیرد . زاویه تقریبی بین محور طولی مغزه و سطح افقی که بتن روی آن قرار گرفته را لازم است، یادداشت و گزارش نمایید.
• در صورت امکان مغزه ها عمود به سطح قائم یا عمود به سطح با خمیدگی باید از نزدیک میانه عضو بتنی گرفته شوند.

روش کار با دستگاه کرگیری به چه شکل است:
۱- پین مته : چک کردن پین اتصال بین مته و دستگاه که بخوبی سر جایش نشسته باشد.

۲- بدنه مته : بررسی بدنه فولادی مته که عاری از هرگونه ترک باشد. در صورت وجود ترک در هنگام خستگی ناشی از فشار ممکن است به یک شکست فاجعه بار ختم شود.

۳-رنگ الماس ها : کنترل تغییر رنگ لبه الماهای مته که نشان میدهد مته بسیار داغ کار کرده و مواد خنک کننده به قدر کافی مته را خنک نکرده است. گرم شدن بیش از حد مته های دستگاه کرگیری منجر به از دست دادن تنش هسته و یا افزایش احتمال نارسایی تیغه میشود.

۴- عرض الماس ها : چک کنید که عرض الماسه های فولاد با هم برابر است تا جلوگیری از سایش اضافه گردد.

۵- جهت فلش : جهت فلش مته را چک کنید که با جهت چرخش شفت اصلی همگرا (در یک جهت) باشد. معمولا جهت چرخش دستگاه پاد ساعتگرد (مخالف گردش عقربه های ساعت) میباشد.

۶- سلامت الماس ها : الماس ها یا لبه مته را بخوبی چک کنید تا ترک یا شکستگی نداشته باشد. اگر در قسمتهای مختلف شکستگی باشد و فشار کار به قسمتهای دیگر وارد شد این نیز منجر به خطراتی هم به دستگاه اصلی و هم اپراتور میشود.

۷- مواد خنک کننده : عامل های خنک کننده مته را کنترل کنید که ایا با جنس مصالحی که در حال کار هستند سازگاری دارند یا نه…که به مصالح یا تیغه صدمه نزند.

۸- سرعت مجاز : سرعت گردش موتور با توجه به نوع مته انتخاب شود که معمولا سرعت کاری مجاز بروی مته حک شده است. که در صورت بالاتر بودن سرعت مجاز ،به عملکرد ضعیف و عمر کم مته منجر میشود.

کرگیری در بتن به چه صورتی انجام می‌شود؟
گرفتن مغزه و یا سوراخ کردن بتن به تجهیزات بسیار قدرتمندی نیازمند می باشد. در این فرآیند از دستگاه کرگیری استفاده می‌شود. این دستگاه بسته به نوع و قدرتی که دارد در اندازه‌های متفاوت به کار برده می‌شوند. بعضی کوچک که با دست حمل می‌شوند و بعضی دیگر هم بزرگ هستند و برای به کارگیری باید از نیروهای مکانیکی زیادی استفاده نمود.

در هر صورت، این دستگاه‌ها از نیروهای برقی، بنزینی و هیدرولیکی برای انجام وظیفه خودشان استفاده می کنند. در اولین گام از فرآیند کرگیری بر اساس محاسباتی که صورت گرفته، محل دقیق گرفتن مغزه و یا سوراخ کردن بتن را مشخص می‌کنند. بسته به اینکه هدف از کرگیری بتن، گرفتن نمونه برای آزمایشات است و یا صرفاً سوراخ کردن بتن، از مته‌هایی با قدرت و اندازه های مختلفی استفاده می‌شود.

در مرحله بعدی بسته به افقی و یا عمودی بودن سطحی که باید از آن مغزه گرفته شود، با استفاده از مته‌های معمولی چند سوراخ بر دیوار و یا کف ایجاد می‌شود. از این سوراخ‌ها برای محکم کردن پایه‌های دستگاه کرگیر استفاده می گردد. بعضی از دستگاه‌های کرگیری دارای پایه‌هایی می باشند که بدون نیاز به پیچ به سطح زیرین خود محکم متصل می‌شوند. پس از اطمینان از محکم شدن پایه‌ها، موتور اصلی دستگاه بر روی پایه‌ها قرار داده می‌شود. در مرحله آخر هم دستگاه را به منبع انرژی که عمدتاً برق است متصل می‌کنند.

آب یکی از اصلی‌ترین منابع مورد نیاز برای کرگیری بتن است. آب چند نقش را در کرگیری ایفا می‌کند. از طرفی باعث خنک شدن مته می‌شود، مسیر حفاری را با انتقال خرده‌های حفاری به سمت بالا تمیز مینماید.  با رسیدن به عمق مورد نظر، دستگاه خاموش و اقدام به بیرون آوردن مغزه می‌کند. اگر عمق حفاری بیشتر از ضخامت سطح مورد نظر باشد، پس مغزه همراه با مته بیرون خواهد آمد اما اگر عمق از ضخامت کمتر باشد برای بیرون آوردن مغزه از ابزارهای مخصوصی استفاده می‌نمایند.

کرگیری بر روی بتن مسلح چگونه است؟
کرگیری بتن بر روی بتن های مسلح و غیر مسلح نیز انجام می شود.  اما به علت ماهیت متفاوت آن ها، تفاوت هایی نیز بین این دو عملیات وجود خواهد داشت. کرگیری از بتن مسلح به مراتب سخت تر و پیچیده تر می باشد و انجام این عملیات زمان بسیار بیشتری را نسبت به بتن معمولی نیاز دارد.

همینطور در این مورد روش های کرگیری بتن محدودی نیز وجود دارد که کمی ما را محدودتر می کند. اما در مورد بتن معمولی و غیر مسلح این گونه نمی باشد. کرگیری در بتن غیر مسلح آسان تر و با سرعت بسیار بالاتری صورت می گیرد. همچنین درباره انتخاب روش کرگیری نیز کار ما راحت تر است چونکه گزینه های بیشتری پیش روی ما است و از تنوع بسیار بالایی برخوردار است.

سرعت اجرای دستگاه کرگیری بتن
سرعت اجرای کرگیری بتن ارتباط مستقیمی با تراکم میلگرد در بتن، مقدار عیار بتن، سرعت برشی سگمنت ها و مهارت اپراتور دارد. کمبود هریک از موارد ذکر شده می توان موجب  کاهش سرعت کرگیری بتن گردد. در صورتی که عیار بتن بیشتر شود  سرعت حرکت  دورانی و خطی کرگیری بتن کاهش می یابد به همین جهت  نوع الماس برشی باید با قدرت دستگاه مطابقت داشته باشد. در واقع نوع سگمنت های دستگاه کرگیری بتن تاثیر زیادی بر سرعت کرگیری بتن خواهد داشت که همین مسئله باز هم مربوط به نوع الماس و عرض تیغه های دارد.

فاکتورهای تاثیر گذار در مقاومت مغزه ها
فاکتورهای بسیاری وجود دارند که بر روی مغزه های مربوط به نمونه های تست کرگیری بتن تاثیر گذار می باشد .مثلا  نمونه هایی که حاصل مخلوط بتن یکدست یا یکسان می باشند ولیکن از قطر های گوناگونی نسبت L/D یا طول به قطر هم اندازه این امکان را به وجود می آورد در زمان انجام آزمایش مربوط به مقاومت فشاری نتایج مختلفی را ارائه دهند.

تاثیر گذارترین این فاکتورها شامل:

• محلی است که مغزه گیری در آن صورت می گیرد.
• اندازه ی قطر
• نوع دانه بندی که در بتن وجود دارد
• میزان سطح مقاومت موجود در بتن
• از دیگر موارد تاثیر گذار در هنگام انجام تست کرگیری بتن رطوبتی می باشد  که نمونه ها در حین آزمایش دارند.
• نسبت قطر به طول که معمولا با عنوان نسبت L/D مطرح می شود.
• جهتی که برای نمونه گیری مغزه ها انتخاب می شود.

دستگاه کرگیری بتن
متشکل از قسمت های زیر می باشد :

• موتور ( عمدتا الکتریکی ویا بنزینی و به ندرت هیدرولیک)
• گیربکس (تک دور برای کرگیر های آرماتور و چند دور برای کرگیر های حرفه ای (
• پایه (استند)
• مته کرگیر (جزو اکسسوری دستگاه)
• پیچ مخصوص نصب و ثابت سازی دستگاه روی سطح یا اصطلاحا پیچ خروسکی ( جزء اکسسوری دستگاه (

راه حلی برای کاهش و کنترل گرد و غبار ناشی از کرگیری
۱- برشکاری یا کرگیری با استفاده از آب (روش مرطوب)
۲- استفاده از مته های الماس دار به جای مته های سخت کاری شده. چون کار با مته های الماس دار با سرعت کمتر و قدرت بیشتر انجام میشود.
۳- از دستگاههای دارای سیستم اگزوز یا همان تهویه استفاده گردد.
۴- در هنگام کار علاوه بر پوشش شخصی اپراتور از ماسک های استاندارد استفاده کند.

دستگاه کرگیری بتن چیست؟
دستگاه کرگیری بتن مکانیزم عملکردی به شکل چرخشی و نیروی پیش راننده قابل تنظیم توسط اپراتور را دارد، که تامین نیروی لازم برای گردش موتور دستگاه کرگیری را نیز از طریق الکتریسیته (جریان برق)، بنزین و یا سیستم های هیدرولیک می باشد که البته معمول ترین آنها استفاده از جریان برق است، برای به حداقل رساندن آسیب ها لازم است که اپراتور با دستگاه کاملا آشنا باشد.

دستگاه کرگيري بتن به علت اصطکاک بالا در زمان سوراخکاری گرماي زیادی تولید می کند که میتواند باعث از بین رفتن الماس های سرمته کرگیر و همینطور اعمال فشار بیش از اندازه به موتور دستگاه می گردد، از این رو کنترل افزایش دما در حین اجرای کرگیری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که برای این کار معمولا از آب استفاده می شود، نکته قابل توجه دیگر در استفاده از آب حین انجام عملیات، کنترل گرد و غبار ناشی از حرکت مته می باشد.از این رو پیشنهاد می شود از سیستم کرگیری مرطوب با اتصال و تنظیم جریان آب به دستگاه جهت کنترل دمای دستگاه و مته و همینطور کاهش گرد و غبار و آلودگی محیط استفاده شود.

نحوه کار دستگاه کرگیری
ابتدا محلی که در آن کرگیری باید انجام شود را با رنگ یا به هر شکل دیگر که هنگام تماس با آب از بین نرود مشخص می کنند و سپس با فاصله معلوم ( بسته به نوع دستگاه ) با دریل دستی سوراخ میشود و پس از کار گذاشتن انکر بولت پایه دستگاه به وسیله پیچ خروسکی بر روی سطح ثابت می گردد.

لازم به ذکر است که نوع دیگری از پایه ها موسوم به پایه های وکیوم برای دستگاه های کرگیری در بازار موجود هستند که بر روی سطوح صاف با مکش و ایجاد حالت وکیوم، دستگاه کرگیر در واقع با فشار وکیوم به سطح چسبانده میشود. پس از نصب و ثابت سازی پایه، موتور دستگاه بر روی پایه نصب می شود. پس از نصب مته روی موتور دستگاه آماده به کار میباشد.

قسمت های دستگاه دریل مغزه گیری
این دستگاه، دارای بخش های مختلفی می باشد. موتور این دستگاه، اغلب در دو نوع الکتریکی، بنزینی و یا در بعضی از مدل ها هیدرولیکی است . همین طور گیر بکس در دو نوع برای افراد حرفه ای و آماتور در نظر گرفته شده می باشد. نوع تک دور برای افراد مبتدی مناسب بوده و نوع چند دور آن برای کرگیر های حرفه ای کاربرد ی است .

پایه نگهدارنده یا همان استند، نیز جزو دیگر بخش های دریل به شمار می رود. ضمن این نکته که  با این وسیله اکسسوری هایی مانند مته کرگیر و پیچ مخصوص نصب و ثابت سازی دستگاه ‌روی سطح ارائه می گردد  تا در زمان استفاده از دستگاه دریل، عملکرد راحت تری برای شما داشته باشد.