تخریب ساختمان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله تخریب برای تاسیس ساختمان جدید، تخریب به علت عمر بالا و از دست دادن پایداری، تخریب به دلیل ساخت سازه های بزرگ تر و ... است. از روش های مختلفی برای تخریب ساختمان استفاده می شود که مهندسان با توجه به مولفه های مختلف، نوع تخریب مناسب را تجویز می کنند. ما در این مقاله به روش ها ی تخریب سازه اشاره می کنیم.

انواع روش های تخریب ساختمان :

به طور کلی می توان 4 روش اصلی را به عنوان انواع روش تخریب ساختمان در نظر گرفت که به طور مختصر این روش ها را برای شما شرح داده ایم:

1-روش تخریب دستی (بالا به پایین)

در روش تخریب دستی بالا به پایین، تخریب از بالای ساختمان یعنی سقف شروع می شود. که مراحل خاص خود را دارد و این مراحل متناسب با ویژگی های ساختمان مورد نظر انجام می شود. مراحل روش تخریب دستی از بالا به پایین به شرح زیر است:

• ابتدا باید سازه های پیش امده تخریب شوند این سازه ها در واقع به دیوار خارجی اتصال دارند که می توان به بالکن، سایبان، ایوان، و... اشاره کرد. توجه به قرار دادن سکو های محافظ برای سازه هایی که رو به خیابان یا محل عبور پیش آمده اند اهمیت دارد.
• برای تخریب باید سازه ها به ترتیب از بالاترین سازه به پایین ترین آن تخریب شود. تمامی تاسیسات مانند اتاق اسانسور، اتاق مخزن آب و دیگر تاسیساتی که در بالاترین نقطه ساختمان قرار دارد به ترتیب تخریب می شود.
• برای تخریب دال های کف، شروع تخریب از دهانه مرکزی به سمت تیر های تکیه گاه انجام می شود.
• ترتیب تخریب تیر های کف به این صورت است که ابتدا تیر های جلو آمده، سپس تیر های ثانویه و در نهایت تیر های اصلی تخریب می شود.
• در مرحله آخر هم ستون ها تخریب می شود، که بعد از تخریب کامل تیر های ذکر شده این کار انجام می شود.
  
  

2-تخریب مکانیکی(بالا به پایین)

در این نوع تخریب از بالاترین نقطه ساختمان با استفاده از ماشین آلات مکانیکی تخریب انجام می شود در این تخریب توجه به موارد زیر ضروری است:

توجه به بالا بردن اصولی ماشین آلات :

همانطور که گفتیم روش تخریب با استفاده از ماشین آلات انجام می شود که این تجهیزات باید با استفاده از جرثقیل به بالاترین نقطه ساختمان روی سقف منتقل شود. رعایت جوانب احتیاط در این مورد بسیار اهمیت دارد، حتما باید مسیر انجام عملیات مسدود شود. دریافت مجوز های ضروری از مراجع ذیصلاح برای انجام عملیات قبل از شروع کارضروری است.

توجه به تکیه گاه ماشین آلات :

میزان تحمل ساختمان برای وزن ماشین آلات منتقل شده باید بررسی شود و در صورت نیاز به افزایش ایمنی بهتر است شمع زنی انجام شود.

ساخت رمپ :

بعد از تخریب هر مرحله انتقال تجهیزات مکانیکی به طبقه پایینتر با استفاده از رمپ انجام می شود. توجه به شیب رمپ اهمیت دارد که بهتر است متناسب با  مقداری که تولید کننده ماشین الات تعیین کرده است انجام شود. همچنین می توان به جای رمپ از جرثقیل استفاده کرد. جابجایی ماشین آلات در فاصله دو متری لبه ساختمان، فاصله یک متری بازشو کف و سازه های پیش آمده ممنوع است.

مراحل تخریب ساختمان به روش مکانیکی :

در این روش نیز مراحل تخریب به ترتیب زیرانجام می شود.

• تخریب دال ها، سازه های پیش آمده، تیرها، در مرحله نخست انجام شود( رعایت احتیاط در هنگام تخریب ایوان ها و سازه های پیش آمده با نصب سازه تکیه گاهی موقت ضروری است)
• تخریب قسمت های دیگر سازه به ترتیب دال ها، تیر های ثانویه، تیر های اصلی انجام شود.
• تخریب تیر ها و ستون ها به صورت تدریجی و کاملا اصولی انجام شود.

3-روش گوی تخریب

این روش نیاز به فضای باز زیادی اطراف ساختمان دارد در این روش همانطورکه از نامش پیدا است تخریب توسط یک گوی انجام می شود.

یک گوی سنگین فولادی توسط زنجیر به جرثقیل متصل شده است و با ضربه این گوی به ساختمان، عملیات تخریب انجام می شود، اپراتور جرثقیل نیازبه مهارت بالایی دارد همچنین این روش در ساختمان های صنعتی و یا مخروبه کاربرد دارد. تخریب نیز کاملا از بیرون انجام می شود، در این مورد نیز تخریب از بالاترین نقطه شروع می شود. می توان از دو تکنیک ضربه عمومی و یا حرکت آونگی در راستای بازوی دستگاه  برای تخریب استفاده کرد.

نکات قابل توجه در روش گوی تخریب :

در این روش توجه به یک سری اصول برای دریافت نتیجه مناسب ضروری است:

• اتصال یک کابل ثانویه به گوی که کار کنترل حرکت آن را انجام می دهد.
• حرکت گوی برای تخریب ساختمان باید نوسانی باشد.
• تخریب از بالاترین نقطه انجام می گیرد تا مصالح  تخریب شده به خارج پرتاب نشود.
• حداکثر فاصله بازوی دستگاه از محل تخریب نباید بیش از 3 متر شود.
• باید فضای آزاد مناسبی بین جرثقیل و ساختمان حفظ شود.
• تخریب به این روش باید در ساختمان هایی که فضای اطرافشان باز است انجام شود و همچنین باید مانع از ورود افراد متفرقه به محدوده عملیات شد که با فنس کشی محدوده امکانپذیر است.
• وجود شخص راهنما با تجربه در زمینه گوی تخریب برای کمک  به اپراتور در محوطه ضروری است.
  
  

4-تخریب با روش انفجار :

در روش انفجار ابتدا تیم مهندسین و پیمانکاران باید تحقیقات لازم را درباره اثرات انفجار بر دیگر سازه های اطراف و همچنین اثرات زیست محیطی این عملیات انجام دهند، در واقع قبل از انجام این روش ارزیابی ریسک جامع و اصولی طراحی و ارائه می شود.

بعد از تایید این ارزیابی ریسک و تشخیص قابلیت انجام عملیات و همچنین تایید مراجع ذیصلاح،  نوبت به بررسی سازه توسط  مهندس و پیمانکار انفجار تخصصی سازه می رسد که با بررسی همه جوانب ساختمان این طرح را اجرا خواهند کرد. این طرح می تواند شامل مراحل زیر باشد:

• تضعیف اولیه سازه که شامل برش و تخریب تعدادی از دیوارهای برشی و دیگر قسمت های سازه است.
• جایگذاری مواد منفجره.
• تعیین زمان تاخیر انجام انفجار.

در صورت رعایت کلی اصول، ساختمان کاملا ایمن فرو می ریزد و به ساختمان های مجاور صدمه وارد نخواهد آمد.

نکات قابل توجه در تخریب به روش انفجار :

توجه به یکسری نکات برای حصول نتیجه مناسب از تخریب ضروری است:

• انجام تضعیف اولیه سازه به نحو اصولی که پایداری سازه پیش از انفجار را تضمین نماید.
• اگر فضای کافی در زیر ساختمان برای جمع شدن نخاله های ساختمانی وجود نداشته باشد بهتر است با تعبیه یک کانال خاکریز در خارج ساختمان نسبت به جمع آوری نخاله های ساختمانی اقدام شود، تا از پخش آن ها در میان زمین های مجاور جلوگیری به عمل آید.
• فضای اطراف ساختمان تا 5/2 برابر ارتفاع ساختمان باید خالی از سکنه باشد و در واقع افراد ساکن در محدوده اطراف در زمان انفجار باید از آنجا خارج شوند.
• در نظر گرفتن شرایط اضطرار و تهیه یک طرح اضطرار برای انفجار پیش از زمان تعیین شده حتما باید در اجرای کار مد نظر باشد.
• بعد از عملیات انفجار حتما باید توسط متخصص انفجار بررسی های لازم به عمل بیاید تا نبودن هیچ ماده انفجاری عمل نکرده در ساختمان تایید شود. و تا زمان تایید نهایی باید از ورود افراد به ناحیه تخریب ممانعت به عمل آید.
• استفاده از سیستم انفجار غیر الکتریکی ضروری است چراکه در روش انفجار های الکتریکی امکان انفجار زودتر از موعد وجود دارد.
• در صورت رعایت تمام اصول و طراحی مناسب برای انفجار، اعضای سازه در حین تخریب به داخل ساختمان ریزش خواهد کرد.

نکته( در تخریب به روش انفجار رعایت اصول ایمنی از اهمیت بالایی برخوردار است حضور یک کار شناس HSE در محل برای هر 4 مورد تخریب ضروری می باشد)