دیوار از یک ساختار یکپارچه، ممتد، محکم و استوار پیروی کرده و از جنس آجر، سنگ، بتن، چوب یا فلز و غیره می باشد. معمولاً ضخامت دیوارها در مقایسه با طول و ارتفاع نازک است و به عنوان مجزا کننده فضاها از یکدیگر یا محافظ یک فضا عمل می کند.

علاوه بر مواردی که گفته شد، دیوارها وظیفه انتقال بار ساختمان به زمین را نیز به دوش می کشند. شاید تاکنون به این نکته توجه نکرده باشید اما دیوارها کاربردهای متعددی دارند. به عنوان مثال محافظت از سرما و گرما، ایجاد عایق صوتی، ایجاد حریم صوتی، فضا سازی و خلق فضاهای نوین از جمله کاربردهای دیوار می باشد.

دیوارها به انواع مختلفی تقسیم می شوند که یکی از آن ها دیوار حمال یا همان دیوار باربر نام دارد. در این مطلب قصد داریم اطلاعاتی راجع به این دیوار در اختیار شما گذاشته و شما را با آن آشنا کنیم.

دیوار حمال چیست؟

دیوارها در خانه به دو نوع اصلی باربر و غیرباربر تقسیم می‌شوند. یک دیوار باربر، ساختاری است که ممکن است وزن سقف و وزن طبقات فوقانی را تحمل کند. بار ساختمان از سقف طبقات به دیوار باربر و سپس به پی (فونداسیون) منتقل می‌شود؛ مهندسان غالباً به این مورد مسیر بار می‌گویند.

به‌طورکلی دیواره‌های بیرونی ساختمان باربر می باشند . بسته به نحوه طراحی خانه، دیوارهای داخلی نیز ممکن است باربر یا غیرباربر باشد. در راه پله خانه‌های قدیمی، ممکن است یکی یا هر دو دیوار راهرو باربر باشند. بسته به تعداد طبقات، دیوارهای باربر پایین‌ترین طبقه ساختمان بیشترین تحمل بار را دارند و در تخریب آنها باید حداکثر ملاحظات را لحاظ کرد ،اما امروزه برخلاف گذشته همه دیوارهای ساختمان غیرباربر می باشند و دیگر نقش سازه‌ای ندارند.

تشخیص دیوار حمال یا باربر چگونه است؟

هر ساختمانی متشکل از دیوارهای باربر و غیر باربر است. همانطور که در بالا ذکر کردیم این دیوارها مسئولیت به دوش کشیدن وزن سازه را بر عهده داشته و با دیوار های غیر باربر متفاوت می باشند.  بنابراین قبل از هرگونه اصلاح در دیوار یا برداشتن آن باید تشخیص دهیم که دیوار مذکور باربر است یا غیر باربر.برای تشخیص دیوارهای حمال یا باربر بهتر است از پایین ترین نقطه در خانه شروع کنید. برای اینکه بتوانید باربر بودن دیوار را تشخیص دهید از ساده ترین خصیصه خانه، یعنی فونداسیون استفاده کنید.

اگر خانه شما دارای زیر زمین است از آن جا شروع کنید. در غیر این صورت از هر جایی در طبقه اول که دارای پایین ترین بتن حاکی در آن است، شروع کنید. هنگامی که به پایین ترین نقطه خانه دسترسی پیدا کردید باید این نکته را در نظر داشته باشید که دیوارهای حمال به عنوان واسطه هستند و این واسطه ها مستقیماً به فونداسیون متصل شده و به تناسب هر دیوار متصل به آن را باید دیوار حمال در نظر گرفت و از تخریب و برداشتن آن صرف نظر کرد.

دومین راه شناسایی دیوارهای حمال از غیر باربر تشخیص محل قرار گیری تیرها است. به طور کلی سیستم انتقال نیرو در سازه به این صورت می باشد که نیرو از طریق تیرها به دیوار باربر و سپس از ستون به فونداسیون و در آخر از فونداسیون به خاک منتقل می شود. پس اگر سر تیرهای اصلی روی دیوار قرار گرفته باشد، بسیار متحمل بوده و دیوار مورد بررسی دیوار حمال یا باربر است.

دنبال کردن دیوارهای داخلی تا بالای سازه سومین راه تشخیص دیوار باربر است. شما می توانید با در نظر گرفتن دیوارهای داخلی ساختمان که در بین چهار دیوار خارجی قرار گرفته است، باربر بودن دیوار را تشخیص دهید . به این صورت که از زیر زمین آن ها را دنبال کرده تا به طبقات بالاتر برسید. سپس بررسی کنید که آیا این دیوار از طبقه بالاتر امتداد پیدا کرده است یا خیر. اگر همین مرحله را طی کردید و مشاهده نمودید که دیوار تا طبقه بالا امتداد دارد پس دیوار مورد بررسی حمال است.

چهارمین روش تشخیص دیوار حمال، بررسی دیوارهای داخلی نزدیک به مرکز خانه است. هر چقدر متراژ یک خانه بزرگتر باشد فاصله دیوارهای باربر آن بیشتر خواهد شد. در این صورت نیاز به استفاده دیوارهای باربر داخلی افزایش می یابد. مراکز خانه ها بیشترین فاصله از دیوارهای خارجی را داشته و در صورت وجود دیواری در مرکز خانه امکان اینکه دیوار مذکور حمال باشد، وجود دارد.

مرحله آخر جهت تشخیص دیوار باربر این است که دنبال دیوارهای داخلی با انتهای بزرگ باشید. تیرهایی که تکیه گاه هستند، معمولاً از اندازه بزرگتری نسبت به سایر تیرها برخوردارند. بنابراین به تناسب مواردی که ذکر شد، دیواری که برای تطبیق با تیر های بزرگ طراحی می شود، باید به مقدار کافی بزرگ باشد.با توجه به موارد ذکر شده اگر دیواری دارای مقطع قوطی شکل بود یا در انتهای آن یک ستون بزرگ وجود داشت، باید به این نتیجه برسید که دیوار مورد نظر دیوار باربر است.

جنس دیوار حمال چیست؟

یک نمونه از این دیوارها از دو لایه پلی استایرن به عرض 120 سانتی متر و ضخامت تیغه از 5 تا 15 سانتی متر تشکیل شده است. این دو لایه به واسطه بلت های دو سر زده در قطر 5 میلی متر به فاصله 20 سانتی متری به یکدیگر متصل می شوند. در کارخانه، بلت ها توسط جوش نقطه ای به آرماتورهای قائم متصل و توسط مهره های پلاستیکی به پنل های پلی استایرن محکم می شود.

نقش بلت ها در دیوارهای باربر، نگهداری پنل های طرفین، تحمل بار ناشی از بتن ریزی و تکیه گاه میلگردهای افقی و قائم دیوار می باشد. جنس به کار گرفته شده در دیوار باربر، مقاومت بالایی در برابر ناپایداری داشته و در جهت عمود بر صفحه دیوار قرار دارد. در ادامه با نمونه های دیگر آن را نیز شرح داده ایم.

نکات اجرایی دیوارهای باربر:

دیوارهای باربر باید به طور یکنواخت در دو جهت عمود بر هم توزیع شوند .ھمچنین از نظر مقدار سطح مقطع و مقاومت برای مقابله با نیروهای قائم و نیروهای جانبی زلزله کافی باشند .دیوارها باید در کف و سقف محکم شوند.برای رفتار مناسب سازه ای، دیوارها باید دارای مشخصات زیر باشند :

1.کلیه دیوارهای پیرامونی ( باربر و یا غیر باربر)باید 35 سانتی متری باشند.

2.ضخامت دیوارهای باربر آجری 35 سانتی متر (طول یک و نیم آجر) ، در نظر گرفته می شود.

3. حداکثر طول آزاد دیوار باربر بین دو پشت بند نباید از ۶متر بیشتر باشد .مقصود از پشت بند، دیواری است که در امتداد دیگری با دیوار باربر تلاقی می نماید. دیواری به عنوان پشت بند تلقی می شود که ضخامت آن حداقل 20 سانتی متر و طول آن با احتساب ضخامت دیوار باربر حداقل برابر بزرگترین دهانه طرفین پشت بند باشد .

4.کلاف قائم نیز میتواند به عنوان پشتبند محسوب شود.

نکته: دیوارهای باربر هرگز برای داشتن محل دودکش و هواکش بریده نشوند.

انواع دیوار باربر

دیوار حائل نمونه ای از دیوار باربر است . استفاده از دیوارهای حائل به منظور جلوگیری از حرکت جانبی مانند حرکت آب و خاک و غیره صورت می گیرد. دیوارهای حائل به سه دسته اصلی تقسیم می شود. دیوار حائل وزنی، دیوار حائل بتن مسلح و دیوار حائل بتن مسلح شیت بندار. برای ساخت دیوار حائل از مصالح مختلف مانند بتن، سنگ، آجر، بتن آرمه و غیره استفاده می شود.

دیوارهای باربر بر اساس نحوه قرار گیری نیز به سه دسته دیوارهای طولی، سیستم دیوارهای عرضی، سیستم دیوارهای دو طرفه تقسیم بندی می شوند. در سیستم دیوارهای طولی، دیوارهای خطی، موازی طول ساختمان قرار می گیرد و نمای اصلی را تشکیل می دهد. سیستم دیوارهای عرضی به این صورت می باشد که در آن دیوارها در امتداد عمود بر طول ساختمان قرار می گیرند. سیستم های دو طرفه نیز مجموعه ای از دیوارهای موازی طول و عرض ساختمان می باشند.

در ساخت دیوار باربر از دو لایه پلی استایرن به عرض 120 سانتی متر و ضخامت 5 تا 15 سانتی متر استفاده شده است. این دو لایه پلی استایرن به وسیله بلت های دو سر رزوه به قطر 5 میلی متر و در فواصل 20 سانتی متری به یکدیگر متصل شده اند. از بلت ها به منظور نگهداری پانل های طرفین و در جهت تحمل بار ناشی از بتن ریزی استفاده می شود. هم چنین از آن ها به منظور تکیه گاهی برای میلگردهای لازم افقی و قائم دیوار نیز استفاده می شود. برای تغییر فاصله بین دو پانل می توان طول بلت ها را تا 35 سانتی متر افزایش داد.

نمونه ای دیگر از دیوارهای باربر، دیوار باربر با قالب عایق ماندگار یا همان (ICF) می باشد. این نوع از دیوارها، دیوارهای پرشونده به شمار می آیند و عایق مناسبی جهت گرما می باشند و برای صرفه جویی در مصرف انرژی بسیار مفید هستند. قالب های عایق ماندگار از نظر قالب بندی به سه دسته تقسیم بندی می شوند. این سه دسته شامل قالب بندی بلوکی، نواری و پانلی است. در میان این سه دسته قالب بندی های بلوکی و نواری بیش تر از بقیه موارد مورد استفاده قرار می گیرند.

استفاده از عایق های ماندگار در ساختمان سازی باعث مقاومت بالای ساختمان در برابر حوادث طبیعی مانند زلزله می شود. از دیگر مزیت های این نوع عایق ها، قیمت مناسب اجرای آن، صرفه جویی در مصرف انرژی، سرعت بالا در نصب ، کاهش مقدار بتن مصرفی، پایین آوردن هزینه ناشی از مصرف میلگرد، حذف هزینه قالب بندی و کاهش هزینه نیروهای انسانی می باشد.

نمونه تکامل یافته سیستم های ICF سیستم دیوار باربر سوپر پانل می باشد. این سیستم شامل المان های از پیش ساخته به عرض 2/1 متر بوده وطول و ضخامت آن ها متفاوت است. آن چه که باعث تعیین طول این دیوارها می شود، ارتفاع طبقه سازه مورد نظر می باشد. آن چه که در ساخت سیستم دیوار باربر سوپر پانل مورد استفاده قرار می گیرد، سقف باربر، المان های باربر و غیر باربر اصلی ساختمان و دیوار پارتیشن می باشد.

از مزایای استفاده از این سیستم می توان به سرعت بالای نصب آن ها اشاره کرد. چرا که 60  درصد عملیات اجرای سازه در کارخانه انجام شده و با انتقال قطعات به محل اجرا انجام این کار با سرعت انجام می شود. از دیگر مزایای استفاده از این سیستم می توان به صرفه جویی در مصرف انرژی، افزایش مقاومت سازه در برابر عوامل محیطی، قابلیت عبور آسان تاسیسات، کاهش در مصرف مصالح ساختمانی مورد استفاده در نازک کاری و در نتیجه کاهش پرت ناشی از مصرف مصالح، افزایش استحکام و قدرت باربری، کاهش وزن ساختمان، ایجاد عایق در برابر صدا، ایجاد عدم محدودیت در طراحی معماری و صرفه جویی در هزینه حمل می باشد.

از دیگر مزایای دیوار باربر

• محاسبات دقیق سازه‌
• هماهنگی با استانداردهای طراحی
• عدم محدودیت در طبقات
• خاصیت ترکیب با سایر سیستم‌ها
• صرفه جویی در ابعاد و لوازم سرمایشی و گرمایشی
• صرفه جویی در مصرف سوخت
• مقاوم سازی ساختمان در برابر عوامل محیط
• حمل و جابجایی بدون نیاز به تجهیزات خاص

نحوه تخریب دیوار باربر چگونه است؟

جهت تخریب دیوارهای حمال باید شرایط خاصی را در نظر گرفت. تخریب این دسته از دیوارها بستگی به شرایط طراحی ساختمان اعم از طبقات، جایگاه دیوار های بالابر، طول و ارتفاع آن ها برای تخریب و تحلیل آن ها دارد. اما روشی که قصد معرفی آن را داریم تا حدودی برای کلیه ساختمان ها صدق می کند.

پیش از تخریب دیوار های حمال باید به فکر پشتیبانی مناسب جهت دفع بارهای انتقالی باشید. استفاده از یک تیر به عنوان نشانه افقی و ستون به عنوان نشانه عمودی می تواند میزان پشتیبانی از دیوار را هنگام تخریب ضمانت کند. استفاده از ستون به عنوان نشانه یک ساختار حمایتی اضافی را ایجاد کرده و گزینه ای عالی برای ساختمان هایی که نیاز شدید به پشتیبانی دارند، به شمار می آید.در این روش، تیر از جنس تخته الوار یا قوطی فولادی می باشد . تعداد و ابعاد تیر باید بر اساس بررسی مقدار بار دیوار تعیین گردد. استفاده از یک شمع به عنوان نشانه عمودی به جای ستون در نظر گرفته می شود.

به عنوان مثال یک ساختمان بنایی که یک طبقه دارد با دیوار داخلی به طول 6 متر و ارتفاع 3 متر را در نظر بگیرید. در هر فاصله 120  سانتی متری نیاز به قرار دادن دو شمع در دو طرف دیوار و یک الوار چوبی یا قوطی فولادی است. بنابراین در دیوار با طول 6 متر نیاز به 4 شمع در یک طرف و 4 شمع در طرف دیگر دیوار است.برای تخریب دیوار حمال نیاز به ابزاری است که بهتر است آن ها را داشته باشید. وسایل مورد نیاز برای تخریب عبارتند از: متر، تراز حبابی، فرغون، دستگاه برش آهن، چکش برقی، پتک، قلم و چکش، کلنگ، زیر پایی و تجهیزات ایمنی.

مراحل تخریب دیوار حمال چگونه است؟

ابتدا به اندازه 30 سانتی متر از پایین سقف سوراخی را به نسبت ابعاد تیر در دیوار ایجاد کنید. توجه کنید که به نسبت فاصله 120  سانتی متری نیاز به 4 سوراخ جهت عبور تیر است. برای سوراخ کردن می توانید از چکش برقی استفاده کنید. همچنین جهت کنده کاری می توانید با استفاده از تراز حبابی و متر قسمت های مورد نظر را علامت گذاری نمایید.مرحله دوم قرار دادن تیرها یا همان نشانه های افقی درون سوراخ ها می باشد . سپس از دو طرف تیرها را را روی شمع استوار کرده و شمع ها را در جای خود سفت کنید؛ زیرا بار دیوار ابتدا به تیر و سپس به شمع ها وارد می شود.

در مرحله بعد پس از قرار دادن تیرها و شمع ها در جای خود، اکنون به اندازه ارتفاع یک قوطی فولادی اقدام به تخریب دیوار موجود بین شمع ها کنید.اکنون مسیر افقی شما برای قرار گرفتن یک تیر بزرگتر ایجاد شده است. تیر بزرگتر را به واسطه سه شمع در طول دیوار مقاوم سازی کنید. حال فضا برای تخریب کل دیوار برای شما فراهم شده است.

نکات ضروری هنگام تخریب دیوار حمال

در هنگام تخریب دیوار باربر حتماً به این نکات توجه داشته باشید و آن ها را رعایت کنید.

در ساختمان هایی که دارای همسایه از دو طرف می باشند ، جهت تخریب دیوار بیرونی لازم است که مسیر هر کدام از المان های افقی و ستونی را در دیوار کنده و در جای خود قرار دهید. برای انجام این کار بعد از ایجاد سوراخ تیر، برای قرار گیری شمع ها در زیر تیر باید مسیر آن ها در دیوار ایجاد شود.

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد ، این است که قبل از هر چیزی دیوار را از جهت سیم کشی برق یا لوله کشی مورد بررسی قرار دهید. قطع برق و سیستم آب رسانی در هنگام تخریب دیوار ضروری می باشد . در غیر این صورت خسارات جبران ناپذیری را ممکن است، به همراه داشته باشد.

مقاوم سازی دیوار حمال

همانگونه که گفته شد دیوارهای حمال دارای انواع مختلفی هستند. برای ساخت این دیوارها از متریال های متنوعی استفاده شده و کاربری های بسیاری را ارائه می دهند. به همین منظور باید در ابتدا نوع مناسبی از این دیوار را برای محیط خارجی و داخلی ساختمان مورد استفاده قرار داد. راهکارهای متفاوتی جهت مقاوم سازی دیوار حمال وجود دارد. اگر شکستگی و گسیختگی در دیوار باربر به وجود آمده باشد، با استفاده از مش بندی و شاتکریت سیمان می توان این ضعف را بر طرف نمود و ضخامت دیوار را افزایش داد. جهت اطلاع از مقاوم سازی دیوار باربر یا حمال به ادامه مطلب توجه داشته باشید.

منظور از مقاوم سازی دیوار باربر آجری چیست؟

این دیوار همانطور که در بالا ذکر کردیم، بیشتر در ساختمان های قدیمی مورد استفاده قرار می گرفت. در دیوار آجری مواردی مانند ستون و تیر وجود ندارد و از روش های دیگری جهت ساختمان سازی استفاده می شود. بنابراین برای مقاوم سازی دیوارهای آجری بهتر است از عناصری که ذکر شد، استفاده شود تا مقاومت آن افزایش یابد.

مقاوم سازی دیوار باربر از طریق اتصالات چگونه است؟

یکی از بهترین و مناسب ترین راه ها جهت جلوگیری از ایجاد خرابی و خسارت در ساختمان، افزایش مقاومت اتصالات در دیوارها است. همانطور که می دانید اتصال میلگردها به یکدیگر موجب می شود تا در اثر بلایای طبیعی مانند زلزله تنش های رفت و برگشت کاهش یابد.

نتیجه گیری:

در این مقاله سعی کردیم تا شما را با دیوار حمال آشنا کنیم. مطالعه این مطلب و آشنایی با انواع این دیوار شما را در بررسی هر چه بهتر آن راهنمایی می کند.