ساختمان بتنی از رایج ترین انواع ساختمان های مدرن است که به طور معمول شامل یک چهارچوب یا اسکلت بتنی می شود. یک سازه بتنی را می توان یک چهارچوب تعریف کرد که از اجزای به شدت متصل به هم تشکیل شده است. برای متصل کردن این اجزا از اتصالات لحظه ای استفاده می شود. ساختمان های بتنی باید در همه عمر خود بتوانند در برابر وزن ها و بارهای وارده از خود مقاومت نشان دهند. از بارهای وارده به این ساختمان ها می توان به بارهای مرده و زنده، باد، زلزله و بارهای متغیر اشاره کرد. برای آشنایی بیشتر به سایت آرین تیس مراجعه کنید.

اجزای تشکیل دهنده یک ساختمان بتنی کدامند؟
یک ساختمان بتنی به طور معمول از به هم پیوستن یکپارچه ستون ها و کف های بتنی تشکیل می شود. کف ها هم از مجموع به هم پیوسته دال ها و تیرها ساخته شده اند. وقتی فاصله میان ستون ها زیاد باشد؛ از تیرهای فرعی یا تیرچه ها استفاده می کنند. اما با کم شدن فاصله ستون ها، تیرهای فرعی حذف می شوند که به این ترتیب سیستم کف تنها از دال ها و تیرهای اصلی میان ستون ها تشکیل خواهد شد. گاهی حتی تیرها هم حذف می شوند و دال به طور مستقیم به ستون ها متصل می شود.

اما به طور کل اجزای تشکیل دهنده یک ساختمان بتنی عبارتند از:
 

1- دال

شایع ترین نوع پوشش کف در ساختمان بتنی را دال ها تشکیل می دهند. دال سازه ای است که ضخامت آن در مقایسه با دو بعد دیگر آن کوچک است و برای منتقل کردن بارها در بام، کف ساختمان و پی کاربرد دارد. در این موارد پوشش کف از تیرهای اصلی یا مجموعه تیرهای اصلی و فرعی که دال ها در بین آنها قرار داده می شوند و سطح مورد نظر تشکیل می شود. دال ها به طور معمول بارهای عمودی را تحمل می کنند و تحت حرکت و کنش بارهای افقی به علت داشتن اینرسی بلند مدت، می توانند فشارهای باد و زلزله را تحمل و آنها را به تیرها انتقال دهند.

2- تیر

در یک ساختمان بتنی بارهای مرده و زنده سقف و طبقه ها ابتدا به تیرها و بعد از راه تیرها به ستون ها منتقل می شوند. بعد ستون بارها را به سطح فونداسیون انتقال می دهد. تیرها بارهای وارد شده از دال ها را تحمل می کنند و در درجه نسخت اعضای خمشی به شمار می روند.

3- ستون

ستون عضوی است که برای تحمل بار فشاری و منتقل کردن آن به فونداسیون استفاده می شود. نسبت ارتفاع ستون به کمترین بعد مقطع آن از 3 بیشتر است. اجزای فشاری در ساختمان بتنی به عنوان پایه استفاده می شوند. ستون ها اجزای عمودی سازه هستند که بارهای وارده از تیرها و ستون های فوقانی را متحمل می شوند. این بارها ممکن است محوری یا بیرون از مرکز باشند. در برابر تیرها و دال ها می توان گفت که ستون ها مهم ترین قسمت یک ساختمان بتنی به شمار می روند. به دلیل آن که اگر یک تیر سقوط کند به خرابی موضعی منجر خواهد شد، ولی در صورت سقوط ستون کل ساختمان دچار خرابی و فروپاشی خواهد شد.

اجرای ساختمان بتنی یا فولادی؟
یک ساختمان بتنی در برابر یک ساختمان فولادی به طور معمول به هزینه کمتر و زمان بیشتری برای ساخت نیاز دارد. اما ساخت یک ساختمان فولادی ابتدا به سرمایه زیادی برای خرید آهن آلات نیاز دارد، اما سرعت اجرای آن بالاتر خواهد بود.

در ساخت سازه های فولادی حتماً باید همه اسکلت آماده شده باشد تا بتوان سقف را اجرا کرد، یعنی ابتدا باید تیرها و ستون ها وجود داشته باشند، در صورتی که در اسکلت بتنی اول ستون های هر طبقه و بعد سقف همان طبقه که شامل تیرها و کف یکپارچه بهتری نسبت به سازه های فولادی است به اجرا در می آید. ابعاد ستون ها و تیرهای بتنی از تیرهای فولادی بیشتر است که موجب می شود سختی بالاتری هم داشته باشد.

سازه های بتنی در برابر زلزله نسبت به سازه های فولادی مقاوت بیشتری دارند. سازه های فولادی نیز با طراحی مناسب می توانند در مقابل تکان های زلزله مقاومت داشته باشند. همچنین، سازه های بتنی در برابر حریق از سازه های فولادی مقاوم تر هستند.

یکی از موارد مهم درباره اجرای ساختمان های بتنی این است که این ساختمان ها به طور معمول عمر معینی دارند و بعد از آن دچار افت می شوند، اما ساختمان های فولادی در اثر گذر زمان دچار افت نخواهند شد. همچنین در زمان تخریب، یک سازه فلزی ارزش اسقاط بیشتری نسبت به سازه بتنی دارد و البته هزینه تخریب آن نیز کمتر است. از این مسئله می توان به عنوان یکی از مزایای سازه فولادی بر بتنی نام برد.

نکات حائز اهمیت در اجرای ساختمان های بتنی

• در زمان اجرای ساختمان های بتنی باید به این نکته توجه داشت که خم میگردها به سمت پایین یا داخل اجزا و خارج از ناحیه پوشش بتنی باشد.
• در زمان اجرای ساختمان های بتنی عملیات جوشکاری میلگردها باید در محیطی با دمای زیر 18- درجه سلسیوس انجام شود.
• پس از پایان جوشکاری باید اجازه داد که میلگردها به شکل طبیعی تا دمای محیط سرد شوند و نباید فرآیند سرد شدن را تسریع کرد.
• استفاده همزمان از چند نوع فولاد با مقاومت مشخص متفاوت در یک سازه بتنی در اجرای ساختمان های بتنی مجاز نیست، به جز در مواردی که در نقشه های اجرایی آورده شده باشد.
• میلگردهای فشاری را نباید با قلاب و خم مهار کرد.
• در اجرای ساختمان های بتنی استفاده از مهارهای مستقیم برای میلگردهای با سطح صاف مجاز نیست.
• باید پیش از قالب بندی به خم کردن میلگردها اقدام شود.
• نباید از میلگردهای ساده با قطر بیش از 12 میلی متر به عنوان خاموت استفاده کرد.
• قطر خاموت ها در اجرای ساختمان های بتنی نباید از 6 میلی متر کمتر باشد.
• قطع و وصل میلگردهای طولی ستونی بتنی باید در نصف ارتفاع آن انجام شود.
• در زمان اجرای ساختمان های بتنی، مناسب ترین محل برای وصل کردن میلگردهای طولی تیرهای بتنی خارج از گره تیر با ستون و در قسمت یک چهارم تا یک سوم از طول دهانه از تکیه گاه است.